Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takipleri

Ve Çek, Bono, Poliçe Kavramları

Yazar: Av. Onur PUĞ

 

                   

         Kambiyo senetlerinin tanımlarını yapabilmek için öncelikle kıymetli evrak ve senet kavramlarını kavramak gerekir. Senet: Bir kimsenin yapmaya veya ödemeye borçlu olduğu şeyi göstermek için imzaladığı resmî kâğıt, belgedir. Ticari hayatta bono ve senet konusu para olan evraklar için eş anlamlı kullanılmaktadır.

         Kıymetli evrak: üzerindeki yazılı hakkın senede sıkı sıkıya bağlı ve ayrılamaz olduğu, dolayısıyla hakkın ancak bu belgeyle birlikte talep edilebileceği ve bu belgeyle bilirlikte devredilebildiği senet türüdür. Kıymetli evrak, alacaklının veya hak sahibinin elinde bulunur. Borçlunun vaat ettiği şeyi, alacaklının da talep edebileceği meblağı gösterir. Kambiyo senetleri ise kıymetli evrak türlerindendir ve konusu para olan senetlerdir. Şekil şartlarına bağlıdırlar. Kambiyo senetleri el değiştirebilir, tıpkı para gibi hamili( elinde bulunduran kişi) hak sahibi olabilir.

Türk Ticaret Kanunundaki Kıymetli Evraklar

Bono: Bono belirli bir paranın belirli bir süre sonunda belirli bir kimseye ödeneceğini belirten senettir. Bono kanunda emre muharrer(yazılı) senet olarak tanımlanır. Bono ile keşideci( düzenleyen) vadeli bir borç altına girmektedir. Bonoda belirtilen miktarın belirtilen tarihte düzenleyen tarafından ödeyeceğine dair bir taahhüt yer alır. Bono da iki tane taraf vardır. Birincisi borçlu yani muhataptır. İkincisi ise alacaklı yani lehtardır. Bono vadeli işlemlerde kullanılan senet türüdür. Uygulamada konusu para olan her senede bono denildiği görülmektedir oysa bono diğer kıymetli evraklar gibi şekil şartlarına bağlıdır.

Çek: Çek, bir bankaya hitaben yazılan ve Türk Ticaret Kanunu’nda gösterilen hükümlere göre düzenlenen, ödeme emri niteliğinde olan kıymetli evrak türüdür. Çekte üç taraflı bir işlem söz konusudur. Çeki düzenleyen tarafa kasideci, çeki ödeyecek bankaya muhatap ve keşide edilmiş çeki himayesinde bulunduran kişiye de alacaklı (hamil) denir.

Bankalar çek düzenlenebilmesi için talepte bulunan kişiye yaptıkları bir anlaşma doğrultusunda çek defteri verir. Dolayısıyla çek ancak ilgili bankadan tahsil edilebilir. Çekin tahsil edilebilmesi için bankada keşidecinin/düzenleyenin emrine ayrılmış bir hesapta, çekin karşılığı kadar meblağ bulunmalıdır. Çekin vadesi yoktur. Çek, bankaya ibraz edildiği anda ödenir.

Poliçe: Poliçe de çek gibi üç taraflı bir ilişkiyi düzenleyen senet türüdür. Alacaklının borçludan alacağı parayı, alacaklının borçlu bulunduğu üçüncü bir kişiye devretmesi olarak özetlenebilir.
         Poliçeyi düzenleyen keşideci/kişi, karşıdaki kişiye, poliçede ismi gösterilmiş olan kimseye belli bir tutarı ödeme talimatını verir. Keşideci bu işlemi yapmakla aradan çekilmiş olur ve alacağını da borcunu da devreder. Poliçeyi alan kişiye muhatap, düzenleyene keşideci söz konusu parayı alacak kişiye yani keşideciden alacaklı olana lehtar denir. Muhatap isterse ödemeyi keşideciye de yapabilir.

 

Kambiyo Senetlerinin Özellikleri

 

Medeni haklarını kullanma ehliyetine sahip herkes kambiyo senedi düzenleyebilir.

Kambiyo senetlerinin konusu mutlaka paradır.

Kambiyo senedinin geçerliliği Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen şekil şartlarına uyulmuş olmasına bağlıdır.

Kambiyo senetlerinde müteselsil sorumluluk vardır.

Kambiyo senetlerinde ödeme için, senet alacaklısı senedi, borçlunun ticari mekânı veya meskeninde ibraz etmelidir.

Kambiyo senetlerinde tarafların imzalarının geçerliliği birbirini etkilemez. Kambiyo senetlerinde yapılan hileler, resmi evrakta yapılan sahtekârlık olarak nitelendirilir ve ilgili ceza kanunu maddeleri ile yargılanır.

Poliçe ve bonolar damga vergisine tabidir. Çekler damga vergisinden muaftır.

 

Kambiyo Senetlerinin İcra Takibi

 

Öncelikle belirtmek gerekir ki elinde kambiyo senedinin aslı bulunmayan kişi kambiyo senetlerine özgü icra yoluna başvuramaz ancak genel haciz yolu ile alacağını elde etmeyi deneyebilir.

Kambiyo senetlerine özgü icra takiplerinde, süre bakımından genel icra takiplerdeki on günlük süre bu yol ile yarıya iner ve 5 günlük bir cevap süresi verilir. Bu süre içinde borca itiraz edecek kişi ancak icra mahkemesine başvurarak bu itirazı gerçekleştirebilir.

Borçlu ancak borcun kendisine veya imzasına itiraz edebilir.( imza itirazı hariç her türlü itiraz- hile, zamanaşımı, yetki… gibi borca itiraz olarak değerlendirilir.) 5 günlük itiraz süresi içinde borca veya imzaya itirazda bulunmayan kişinin borcu kesinleşir bundan sonra ancak genel mahkemelerde menfi(olumsuz) tespit davası açabilir. Menfi tespit davası da nisbi harca tabidir yani borç ne kadar büyükse vezneye yatırılacak harç da o kadar büyür. Açılacak tespit davası dahi haciz işlemlerini durdurmaz. Takibi durdurmak için borcun tamamını icra dairesine yatırmak ve genelde olarak belirlenen bir miktarı da dava açılan mahkemeye teminat olarak yatırmak gerekmektedir. Bunun gibi süreci uzatan ve riskinizi çok arttıran bir durumla karşılaşmamak için yapılabilecek en sağlıklı işlem bir avukat tutmaktır.  Şüphesiz süreler kaçırıldıktan sonra avukata başvurulması da faydalı olacaktır ama ilk beş günlük itiraz süresinin geçmesi masraflarınızı oldukça yükseltecektir. İhtimal dâhilinde olan bir durum da size yapılan ve icra takibi ödeme emrini içeren tebligatın usulsüz yapılmış olmasıdır. Bu durumda da hukuki yardım almanızı tavsiye ederiz.

 

Av. Onur PUĞ

 

 

ULVİ PUĞ

AVUKATLIK BÜROSU

Adres: 859 Sk. No:6 Vatan İşhanı Kat:2/203 Konak/İZMİR

Telefon: 0 232 483 67 92

E-mail: pughukuk@gmail.com

Web: http://www.ulvipug.av.tr/